Het wapen
De rapier als wapen kent zijn oorsprong ergens in het begin van de 16de eeuw in Italië. De grote populariteit van het wapen zorgde ervoor dat de verspreiding naar de rest van Europa tegen halfweg de 16de eeuw een feit was. Er werd toen algemeen aangenomen – mede door opkomende wetenschappelijke studies op gebied van geometrie en biomechanica – dat steekwapens en de bijhorende steekbewegingen een veel efficiëntere manier waren om je tegenstander te verwonden. De tijd die nodig is om met een klassiek zwaard een houwbeweging uit te voeren woog niet op tegen de snelle rechtlijnige beweging van de rapier.
De constructie van een rapier is dan ook vooral voorzien op snelle rechtlijnige steekbewegingen naar vitale organen van de tegenstander. Rapieren zijn met andere woorden slanke zwaarden met een scherpe punt en een meestal ovale of diamantvormige doorsnede. Ook het geringere gewicht van de rapier maakte dat het wapen gretig werd gebruikt en gedragen in het dagelijkse openbare leven.
Een al dan niet juridisch duel werd ook vaak met de rapier beslecht.
De rapier als wapen kende ook een evolutie. In de periode dat ze gebruikt werden (vanaf omstreeks 1500 tot in de jaren 1800) zijn een aantal aanpassingen en verbeteringen doorgevoerd. Vaak worden deze aanpassingen ook gelinkt aan de streek of het land of zelfs de familie waar deze wapens gehanteerd werden. Zo is een Duitse variant van de rapier beter bekend als de ‘Pappenheimer’ – genoemd naar de Duitse familie met dezelfde familienaam.
Op het einde van de 18de eeuw veranderde onder Franse invloed het wapen via diverse overgangswapens – zoals het colichemarde type zwaard – naar het “small sword” of “court sword”.
De rapier werd echter vooral in de zuidelijke Europese landen nog een lange tijd gebruikt na deze Franse invloed. Een bekend voorbeeld hiervan is uiteraard het typisch Spaanse “cup-hilt” model waarbij – mits het gebruik van de juiste techniek – zowat gans het lichaam kan beschermd worden tegen aanvallen van de tegenstander.
Gedurende de enkele honderden jaren dat de rapier werd gebruikt voor duels en zelfverdediging zijn een groot aantal manuscripten verschenen door verschillende auteurs en schermmeesters in verschillende Europese landen. Het mooiste voorbeeld hiervan is zelfs van een landgenoot: Thibault d’Anvers. Verschenen in 1630 en algemeen beschouwd als het grootste en meest artistieke boek dat ooit aan de kunst van het schermen werd gewijd.
Rapier bij de Hallebardiers
